Ulcinjska solana se nalazi na krajnjem jugu Crne Gore i zauzima oko 14.5 km2 slanih bazena. Izgrađena je u regionu sa najvećim brojem vedrih dana, najvećom insolacijom na Jadranu – 2567 sunčanih sati i najvećim brojem tropskih dana u bivšoj Jugoslaviji. Solana je 1 km vazdušne linije udaljena od grada Ulcinja i isto toliko od granice sa Albanijom. Nekada je na prostoru današnje solane bilo Zogajsko blato (“zog” na albanskom znači “ptica”), močvara sa bočatnom vodom, koja je počela da poprima antropogeni infrastrukturni oblik krajem tridesetih godina pretprošlog vijeka. Danas je ona vještački, od strane čovjeka dirigovani ekosistem, gdje je unaprijed određen termin punjenja bazena morskom vodom, nivo vode u njima i njen salinitet.
Solana je u “sendviču” najznačajnijih ornitoloških lokaliteta na Jadranu, pa i šire: to su područja od međunarodnog značaja za boravak ptica Velika plaža, Ada Bojana, Šasko i Skadarsko jezero te Velipoja u Albaniji.
Ulcinjska solana je jedna od deset najvećih i jedna od najmlađih solana na Mediteranu.
Solana se puni vodom iz mora. Jake pumpe (3000 l/sec) početkom aprila počinju iz mora izvlačiti vodu i morske organizme u svim njihovim stadijumima razvića. Voda se preliva po plitkim bazenima prosječne dubine 20-30 cm. Voda koja je po salinitetu ravna morskoj, prevodi se iz bazena u bazen uglavnom gravitacijom. Od ulaza u Solanu do njene kristalizacije, pređe više desetina kilometara i pod uticajem jakog sunca i uvijek umjerenog do jakog vjetra isparava.
1/3 Solane je uvijek pod vodom i ti bazeni nijesu uključeni u proizvodni proces, čime se omogućava konstantno bujanje života u vodama ove lagune. Solana je najbolji primjer spoja privredne proizvodnje i zaštite prirode u ekološkoj Crnoj Gori.
Do sada je na solanskim bazenima opisano 114 biljnih vrsta. Zavisno od saliniteta vode u pojedinim bazenima, u Solani je do sada registrovano 23 vrste riba. 12 vrsta vodozemaca i 28 vrsta gmizavaca opstaju u paklenim ljetnjim uslovima na Solani. Do sada je na ovoj „kulturnoj laguni“ registrovano 241 vrsta ptica, što je oko 50% ukupnog broja vrsta ptica registrovanih u Evropi.Anaerobni uslovi u mulju solanskih bazena stvorili su velike zalihe ljekovitog blata. Preliminarna istraživanja ukazala su na njegov visoki kvalitet, u prvom redu za liječenje artiritisa i bolesti kože. .
Solana će se uskoro naći i na Ramsarskoj listi močvara od međunarodnog značaja, prvenstveno kao stanište ptica. Ona je prvi privatni park prirode u Crnoj Gori.
text: www.birdwatchingmn.org
